Bij portretfotografie / modellenfotografie gaat men uit dat het model impliciet akkoord gaat met het gebruik van de gemaakte foto's, gewoon door te poseren: "De toestemming kan stilzwijgend gebeuren behalve wanneer het portret aangewend wordt voor een ander doel dan waar het portret oorspronkelijk voor gemaakt werd. In dat geval is uitdrukkelijke toestemming vereist." Dit is eigenlijk een uitvloeisel van de eerste regel: "een mondelinge overeenkomst geldt als bindend contract." Als je poseert voor een fotograaf is er minstens een (mondelinge) overeenkomst. Wat dit concreet betekent lezen we in het volgend hoofdstuk.
de klassieke shooting of TFP/TFCD-basis (shooting met gesloten beurs). Het model poseert voor de fotograaf en krijgt een CD met de gemaakte foto's als compensatie. Dat is duidelijk. Maar wat mag er met de foto's gebeuren?
Rechten van de fotograaf (auteursrecht)
De fotograaf blijft eigenaar van het werk. Je zou het kunnen vergelijken met een softwarepakket dat je aankoopt: je koopt het recht om de software te gebruiken (licentie), maar het pakket blijft eigendom van de softwareontwikkelaar. In principe mag je als model de gemaakte foto's ook niet bewerken (reverse-engineering van software is eveneens verboden). Fotografie wordt in dit opzicht geassocieerd met beeldende kunst (een kunstwerk ga je ook niet retoucheren). Een foto verkleinen om op een website te publiceren wordt niet aangezien als een bewerking (je zou het kunnen vergelijken met een citaat: citaatrecht). Croppen van de foto (uitsnede) is dat wèl. Verwijderen van het logo van de fotograaf is natuurlijk niet toegestaan. Poseer je voor gerenomeerde fotografen, dat zal er in het contract staan dat je de foto's niet mag bewerken en onder welke voorwaarden je de foto's mag gebruiken.
Rechten van het model
Het model heeft recht op zijn imago. In de praktijk betekent dit dat het gebruik van de foto's het imago van het model niet mag schaden. Dit wordt al moeilijker. Als de foto opduikt op een porno site is dat duidelijk niet goed voor het imago van het model, daar is iedereen het mee eens (behalve de mensen in de porno-business, natuurlijk!) Maar is reclame voor een tabakswaren, wapens, alcoholhoudende dranken, terreinwagens,... dan wel toegelaten? Je staat dan als agalev-boegbeeld (en deeltijds model) te pronken in een COtwee uitbrakende 4maal4. Niet goed voor je imago, hé! Fotografen werken (soms) voor reklamebureau's en zitten (altijd) in tijdnood waardoor ze moeten putten uit hun fotobestand om een "gezicht" te plakken op een product. Je moet het ruimer zien dan een klassieke advertentie: het kan een kleine foto op de masthead van een website zijn, een background, een flyer, enz. Zelfs in productdocumentatie (handleiding) worden er soms foto's gebruikt.
Model release
Er is een verschil tussen het portretrecht van een gewone burger en het portretrecht van een model, dat impliciet toe gestaan heeft dat zijn foto gebruikt wordt door te poseren voor de fotograaf. Om de zaken te verduidelijken moet er een contact opgemaakt waarin de rechten duidelijk omschreven worden. Een klassieke "model release" is een "afstand van alle rechten" door het model en dus heel verregaand. Een dergelijke model release form is bedoeld voor betaalde opdrachten (model wordt betaald voor zijn prestatie), niet voor een shooting op TFCD-basis.
De fotograaf kan de foto's enkel gebruiken voor eigen promotie, en voor geen andere doelen (dus niet in reclame boodschappen, folders, enz, zowel voor producten, diensten, vzw's, partijen en instellingen).Of dit zou in een contract anders moeten zijn afgesproken
Het model kan enkel een selectie van de gemaakte foto's gebruiken. De selectie van foto's die het model mag gebruiken wordt door de fotograaf bepaald. Deze foto's mogen niet bewerkt worden. Het model mag de fotos ook gebruiken voor eigen doeleinden, zij mag wel publiceren indien het om niet betalende publicatie gaat (indien het betalend is moet zij ook toestemming vragen). Of het zou in contract anders moeten vermeld staan
Portretrecht of recht op afbeelding
"De auteur of eigenaar van een portret heeft niet het recht het te reproduceren of aan het publiek mede te delen zonder toestemming van de geportretteerde..." (de bekende artikel 10, wet betreffende het auteursrecht en naburige rechten)
Portretrecht of recht op afbeelding
"...De toestemming kan zowel mondeling als schriftelijk gegeven worden. Een stilzwijgende toestemming kan volstaan indien uit de omstandigheden ondubbelzinnig kan worden afgeleid dat de afgebeelde persoon zijn toestemming heeft gegeven" (Sofam is de beheersmaatschappij voor de auteursrechten, gespecialiseerd in de visuele kunsten).
Conclusie
Door te poseren geeft het model een impliciete toestemming. Maar omdat de rechten en plichten niet duidelijk omschreven worden, is het altijd aangeraden een contract te tekenen
Copy rechten en All rights reserved
Zijn termen die bedoeld zijn voor derden dit word meestal door de ateur vermeld bij de foto's
Dus kort samengevat model en fotograaf hebben een stilzwijgende overeen-
komst een model kan niet zomaar een fotograaf gebruiken voor shoots voor eigen doeleinden zoals promotie voor bureau, verkiezingen en dan zeggen aan de fotograaf dank u en verwijder nu maar alles. Dit is een vorm van misbruik van vertrouwen.
Natuurlijk na een shoot is er nog altijd een discutie mogelijk, na meer shoots word de overeenkomst natuurlijk herhaald en is er minder kans op discutie daar de stilzwijgende overeenkomst word herhaald